Ryszard Suchodolski urodził się 1 września 1927 roku w Kraśniku. Był synem Benedykta i Janiny z domu Malanowska. Jego ojciec był zawodowym oficerem Wojska Polskiego. Służył w 24. pułku ułanów z Kraśnika, gdzie w 1939 roku pełnił funkcję zastępcy oficera mobilizacyjnego. Tymczasem Ryszard Suchodolski ukończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę w gimnazjum, która została przerwana wybuchem wojny[1].

W czasie okupacji Ryszard zaangażował się w działalność konspiracyjną. Ireneusz Caban wymienia go w składzie oddziału partyzanckiego Stanisława Łokuciewskiego „Małego”. Miał wówczas posługiwać się pseudonimem „Nowy”. Oddział, który był lotną jednostką partyzancką obwodu AK Kraśnik (Janów Lubelski) powstał jesienią 1943 roku na kanwie kilkunastoosobowej grupy zbrojnej Wojciecha Flisa „Wujo” wspartej „spalonymi” w terenie konspiratorami. Sytuacja zmieniła się w marcu 1944 roku, gdy przyśpieszył proces jego rozbudowy. Podyktowane było to częstymi rewizjami w terenie prowadzonymi przez oddział AL Bolesława Kowalskiego „Cienia”, który dokonywał morderstw na członkach AK. Na przełomie marca i kwietnia dowództwo przejął „Mały”, zaś oddział liczący w tamtym czasie ok. 20 osób, został podporządkowany bezpośrednio komendantowi obwodu AK Kraśnik. W maju 1944 roku oddział liczył już 40-50 żołnierzy, a pod koniec lipca 127 żołnierzy. Podzielony był na cztery plutony strzeleckie, zwiad konny i trzy dodatkowe sekcje (gospodarczą, minerską oraz taborów). W czasie akcji Burza przez sześć dni oddział atakował wycofujące się jednostki niemieckie, a 26 lipca stoczył w Urzędowie ponad godzinną walkę z kolumną niemiecką i własowcami. Według niektórych danych biorąc do niewoli 150 żołnierzy wroga. 28 lipca nad ranem oddział „Małego” ponownie wkroczył do Urzędowa, gdzie spotkał się z czołówkami wojsk sowieckich. Po pierwszych rozmowach, „Mały” bojąc się rozbrojenia nakazał wymarsz z Urzędowa do wsi Sokołówka, gdzie dwa dni później dotarł do nich rozkaz o rozwiązaniu oddziałów AK[2].

Ryszard Suchodolski „Nowy” powrócił do swojego rodzinnego domu, gdzie próbował normalnie żyć i ukończył szkołę. Niestety z powodu komunistycznego terroru jaki wprowadzono na ziemiach polskich ponownie zaczęła się tworzyć konspiracja. Do działań konspiracyjnych włączył się również Ryszard, który zmienił pseudonim na „Ajek”. Pełnił funkcję łącznika pomiędzy poszczególnymi oddziałami Zgrupowania DSZ Hieronima Dekutowskiego „Zapory” oraz placówkami. Utrzymywał stały kontakt z grupą dywersyjną Benedykta Surdackiego „Cygana” oraz, ze względu na bliskie kontakty koleżeńskie (obaj pochodzili z tego samego miasta), z Romanem Grońskim „Żbikiem”, dowódcą późniejszej żandarmerii Zgrupowania Oddzałów WiN „Zapory”.

Zgodnie z dokumentacją resortu od czerwca 1946 roku „Ajek” został mianowany wywiadowcą w urzędowskiej placówce WiN. Jego zadaniem był kolportaż ulotek i pism oraz skupowanie broni, amunicji, lekarstw i środków opatrunkowych na potrzeby oddziałów leśnych, a także zbieranie informacji wywiadowczych na temat działań resortu, wojska oraz milicji[3].

„Ajek” został aresztowany przez funkcjonariuszy PUBP w Kraśniku w swoim domu 15 stycznia 1947 roku. Zdaniem Edwarda Tylusa „Lotnego” podczas rewizji w jego domu UB miało znaleźć: 2 gamony, 3 pistolety i 49 sztabowych map, które były własnością jego ojca, a które chciał przekazać „Zaporze”. Wiem o tym wszystkim, bo razem z „Ajkiem” byłem transportowany do wiezienia na Zamku Lubelskim[4].

Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 31 maja 1947 roku „Ajek” został skazany łącznie na 6 lat więzienia. Przy czym należy zaznaczyć, że kara ta uwzględnia warunki ustawy o amnestii z 22 lutego 1947 roku, albowiem wcześniej sąd orzekł karę śmierci. Po uprawomocnieniu się wyroku został przewieziony do więzienia we Wronkach.

Po opuszczeniu więzienia zamieszkał na stałe w Puławach.

PRZYPISY:
[1] Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (dalej: AIPN) BU 0187/20/4, Kwestionariusz osobowy Ryszarda Suchodolskiego, 26.03.1975 r., Lublin, k. 139.
[2] I. Caban, 8 pułku piechoty legionów Armii Krajowej. Organizacja i działania bojowe, Warszawa 1994, s. 202-213.
[3] AIPN BU 0187/20/4, Kwestionariusz osobowy Ryszarda Suchodolskiego…
[4] Relacja Edwarda Tylusa „Lotnego”, [w:] Zaporczycy. Relacje. Tom V, pod red. E. Kurek, Lublin 2011, s. 246.