Stefan Marek urodził się 25 sierpnia 1924 roku w Hoszni Ordynackiej jako syn Leona i Marii z domu Branowska. Swoją działalność konspiracyjną rozpoczął wiosną 1943 roku składając przysięgę przed Tadeuszem Borkowskim „Matem”. Działając pod pseudonimem „Rudek” pełnił funkcję łącznika pomiędzy miejscową placówką ZWZ-AK dowodzoną przez Stanisława Kondrata „Szarego”, a oddziałami Tadeusza Kuncewicza „Podkowy”, „Kowalewa”, „Przepiórki” i oddziałem „Kołpakowa” [1].

Po wkroczeniu sowietów na teren Lubelszczyzny powrócił do normalnego życia i prowadzenia rodzinnego gospodarstwa rodzinnego. W maju 1945 roku ponownie nawiązał kontakty konspiracyjne, tym razem za namową Mariana Miazgi „Michała” z Frampola. Pełnił funkcję łącznika pomiędzy „Michałem” a Tadeuszem Borkowskim „Matem”. Ujawnił się 15 lipca 1945 roku we Frampolu zdając KBK.

Pomimo swojego ujawnienia Stefan Marek nie zerwał kontaktów konspiracyjnych i współpracował cały czas z oddziałem Tadeusza Borkowskiego „Mata”. Przyjął nowy pseudonim „Knotek”. Wiosną 1946 roku „Mat” poprosił „Knotka” o przewiezieniu rozkazów do Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Oddział „Zapory” w tym czasie stacjonował obok wsi Podlesie, pow. Zamość. Meldunki otrzymane od Mata wręczyłem Zaporze. Po doręczeniu tych meldunków „Zaporze” za 3 dni wstąpiłem do bandy (sic!) „Zapory” i otrzymałem broń PPSz. Z bandą „Zapory” udałem sie na teren pow. Lublin do miejscowości Grondy gm. Ratoszyn. […] W bandzie „Zapory” byłem przez okres jednego tygodnia i nie miałem jeszcze specjalnego przydziału do plutonu i w tym czasie zachorowałem na zapalenie opon mózgowych i pozostałem u Kępskiego Stanisława „Klocek”, zam. Grondy gm. Chodel pow. Lublin[2]. W tym momencie „Knotek”[3] został przydzielony do plutonu „Misia”.

Po dojściu do zdrowia „Knotek” powrócił do rodzinnego domu. W listopadzie 1946 roku na terenie Zamojszczyzny ponownie pojawiły się oddziały „Zapory” – tym razem pod dowództwem Tadeusza Skraińskiego „Jadzinka”, do którego ponownie dołączył „Knotek”. Pełnił głównie funkcję łącznika, chociaż wziął udział w kilku akcjach ekspropriacyjnych, m.in. na spółdzielnie w Latyczynie w styczniu 1947 roku[4].

Cały oddział „Jadzinka” podzielony był na dwa plutony. Każdy pluton liczył 10 ludzi. D-cami w oddziale „Jadzinka” był „Bohun” i „Roman”. Ja byłem w plutonie „Romana”. Cały oddział uzbrojony był w 9 rkmy, pozostali mieli PPSze i KBK oraz jeden PPS. Ja w oddziale miałem broń PPSz i pistolet Nagan. Ponadto otrzymałem jeszcze pistolet piętnastkę[5].

Stefan Marek ujawnił się wraz z całym oddziałem „Jadzinka” 2 kwietnia 1947 roku w Lublinie. Nie zerwał jednak kontaktów konspiracyjnych, utrzymywał chociażby kontakt z oddziałem Piotra Smagały „Sroki”[6]. Właśnie za to w październiku 1947 roku „Knotek” został aresztowany przez funkcjonariuszy PUBP w Biłgoraju.

PRZYPISY:
[1] Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (dalej: AIPN) Lu 01/435/4, Protokół przesłuchania podejrzanego Stefana Marka, 16.10.1947 r., Biłgoraj, k. 82.
[2] AIPN Lu 08/226/1, Protokół przesłuchania podejrzanego Stefana Marka, 16.10.1947 r., Biłgoraj, k. 12.
[3] Jako ciekawostkę można zaznaczyć, że w opracowaniach E. Kurek występuje jako NN. „Knotek”.
[4] AIPN Lu 01/435/4, Protokół przesłuchania podejrzanego Stefana Marka, 20.10.1947 r., Biłgoraj, k. 84.
[5]AIPN Lu 08/226/1, Protokół przesłuchania podejrzanego Stefana Marka, 16.10.1947 r., Biłgoraj, k. 13.
[6] AIPN Lu 08/67/1, Doniesienie informatora ps. „Boruta”, 13.01.1949 r., k. 96.