Jan Kuropatwa urodził się 5 grudnia 1920 roku w Wólce Łubkowskiej (gm. Karczmiska, pow. puławski) w rodzinie Jana i Franciszki z domu Górniak. Po ukończeniu szkoły powszechnej rozpoczął pracę na rodzinnym gospodarstwie.

Po wybuchu wojny, jak większość młodych chłopców z jego pokolenia, rozpoczął działalność konspiracyjną w placówce ZWZ-AK. Przyjął pseudonim „Murzyn”. Później należał do oddziału partyzanckiego dowodzonego przez Aleksandra Sochalskiego „Ducha”. Oddział ten został założony w lecie 1943 roku i wszedł (jako pluton/patrol) w struktury tworzonego oddziału dyspozycyjnego Kedywu inspektoratu rejonowego Lublin. Oznaczało to, że podlegał pod rozkazy trzech cichociemnych Jana Poznańskiego „Ewy”, następnie Stanisława Jagielskiego „Siapka”, a od początku 1944 roku Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Żołnierze patrolu pochodzili głównie z Janiszowa, Wandalina, Chodla, Opola Lubelskiego, Karczmisk, Kazimierza i Puław. Większość z nich już w chwili powstania była zdelegalizowana i ukrywała się. Wobec tego oddział miał charakter lotny, a głównym jego obszarem działania były tereny nadwiślańskie. Jego liczebność szacowana jest na około 30 partyzantów[1]. Patrol ten wziął m.in. udział w bitwie z Niemcami pod Krężnicą Jarą (24 maja 1944 roku) oraz pod Kożuchówką (17 lipca 1944 roku). 26 lipca 1944 roku na rozkaz „Zapory” patrol „Ducha” został rozwiązany razem z całym plut. I Oddziału Partyzanckiego 8. pułku piechoty legionów AK. Po rozwiązaniu „Murzyn” powrócił do swojej rodzinnej miejscowości – Woli Łubkowskiej.

>>> Czytaj także: Historia o tym, jak „Zapora” otrzymał sowiecki order <<<

W wyniku represji komunistycznego aparatu bezpieczeństwa Jan Kuropatwa wiosną 1945 roku powrócił do konspiracji. Ponownie związał się z oddziałem „Ducha”, chociaż tym razem Zgrupowanie Oddziałów „Zapory” było podporządkowane pod Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj. Kuropatwa w tym momencie zmienił również pseudonim na „Komar”. Nie brał udziału w akcjach, ale jego dom był schronieniem dla partyzantów. 30 czerwca 1945 roku został aresztowany za „meliniarstwo”. W czasie transportu do PUBP w Puławach „Komar” wyrwał się milicjantom i odebrał jednemu z nich broń. W wyniku strzelaniny zmarł jeden z funkcjonariuszy MO a drugi został ranny[2].

Tymczasem „Komar” zdekonspirowany i poszukiwany dołączył już na stałe do plutonu „Ducha”, który podlegał pod kompanię Jerzego Szarskiego „Jagody”. Wziął udział w kilku akcjach. Ujawnił się 15 października 1945 roku na mocy amnestii „Radosława”. Podczas ujawnienia podał, że posiadał stopień kaprala i pełnił funkcję dowódcy sekcji. Miał być również odznaczony Srebrnym Krzyżem Walecznym[3].

Pomimo ujawnienia Kuropatwa nie zerwał kontaktów konspiracyjnych. Nadal współpracował z organizacją Wolność i Niezawisłość, a w szczególności z oddziałami Mariana Bernaciaka „Orlika” oraz „Zapory”. Wielokrotnie udzielał schronienia partyzantom w swoim gospodarstwie. Ponownie ujawnił się 27 marca 1947 roku przed komisją w Opolu Lubelskim. Po raz drugi, pomimo ujawnienia, nadal współpracował z kolegami z partyzantki, m.in. z członkami oddziału Mieczysława Pruszkiewicza „Kędziorka”. Wobec tego PUBP w Puławach postanowiło aresztować „Komara”. Funkcjonariusze resortu zatrzymali go 13 października 1948 roku. Zarzutem przeciwko niemu był udział w zabójstwie funkcjonariusza MO z 1945 roku. Na szczęście dla niego Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie, uwzględniając ujawnienie podczas dwóch poprzednich amnestii, 12 października 1949 roku postanowił umorzyć postępowanie karne[4].

Po wyjściu z aresztu Jan Kuropatwa powrócił do Wólki Łubkowskiej, gdzie prowadził własne gospodarstwo rolne.

PRZYPISY:
[1] I. Caban, 8 pułk piechoty Legionów Armii Krajowej. Organizacja i działania bojowe, Warszawa 1994, s.129,146.
[2] Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (dalej: AIPN) BU 0187/20/3, Kwestionariusz osobowy Jana Kuropatwy, 03.06.1980 r., Lublin, k. 104.
[3] AIPN 054/4/2, Arkusz ewidencyjny członków AK i BCh ujawniających się w 1945 roku. poz. 690 Jan Kuropatwa, Lublin, k. 204.
[4] AIPN BU 0187/20/3, Kwestionariusz osobowy…