Kolasiński Józef „Chińczyk”

Józef Kolasiński urodził się 22 stycznia 1923 roku w Samoklęskach. Był synem rolników Jana i Zofii z domu Ostrowska, którzy posiadali gospodarstwo w miejscowości Dys, położonej w gminie Niemce w województwie lubelskim. Posiadał niepełne wykształcenie podstawowe. Po wkroczeniu sowietów, w sierpniu 1944 roku został powołany do wojska. Zdezerterował po roku służby[1].
Początkowo Kolasiński ukrywał się w rodzinnych stronach, a później nawiązał kontakt z podziemiem niepodległościowym. Utrzymywał stały kontakt ze Stanisławem Wójtowiczem „Iwanem”, który pełnił funkcję komendanta placówki WiN w Zagórzu. W tym czasie zaczął posługiwać się pseudonimem „Chińczyk”.
27 maja 1946 roku utworzono w województwie lubelskim komendę oddziałów leśnych Inspektoratu WiN Lublin z Hieronimem Dekutowskim „Zaporą” na czele. Od tej pory podlegały „Zaporze” wszystkie oddziały partyzanckie i drużyny dywersyjne działające na terenie powiatów Lublin, Kraśnik i Lubartów. Tym samym rozkazem „Ryś” został mianowany dowódcą oddziałów partyzanckich w Obwodzie WiN Lublin-powiat. Wraz z utworzeniem OPL (Oddziałów Partyzanckich Lotnych) doszło do zmian strukturalnych w oddziale „Rysia”. W czerwcu 1946 roku dołączyli do niego członkowie placówek WiN Wojciechów i Zagórze, tworząc trzeci pluton pod dowództwem „Iwana”[2]. Wśród żołnierzy tych znalazł się również Józef Kolasiński „Chińczyk”.
Oddział „Rysia” należał do najaktywniejszych pododdziałów Zgrupowania WiN „Zapory”. Latem i jesienią 1946 roku, oprócz typowych działań o charakterze zaopatrzeniowym (ekspropriacyjnym) czy porządkowym, partyzanci wzięli udział w kilku starciach z grupami operacyjnymi aparatu bezpieczeństwa.
>>> Zobacz także: Kalendarium działań Zgrupowania Oddziałów WiN „Zapory” <<<
Do największej z nich doszło 24 września 1946 roku w Lesie Krężnickim. O jej przebiegu możemy przeczytać w raporcie specjalnym do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Funkcjonariusze WUBP w Lublinie opisywali, że po otrzymaniu meldunku grupa operacyjna w sile 30 ludzi pod dowództwem ppor. Wyrwały i Marciniaka na jednym samochodzie wyjechali w kierunku Bełżyc. Dojeżdżając do wsi Trzciniec spotkali kilka samochodów na których znajdowali się funkcjonariusze MO transportujący tytoń, którzy dali znać zatrzymania się grupie operacyjnej. Milicjanci ci oznajmili ppor. Marciniakowi, iż w odległości 3 km, w lesie znajduje się zasadzka zorganizowana przez bandytów, którzy widocznie czekają na wojsko, ponieważ ich nie zatrzymali. Po otrzymaniu wiadomości ppor. Marciniak wraz z wojskiem i milicją udali się pieszo w kierunku zasadzki. Niedochodząc do wskazanego miejsca ok. 200 m ppor. Marciniak zauważył bandytę leżącego na skraju lasy przy ckm i dał rozkaz żołnierzom do zajęcia stanowisk bojowych i otwarcia ognia. Po upływie godzinnej walki grupa operacyjna pod naciskiem przeważającej siły zaczęła wycofywać się w kierunku pozostawionych samochodów, zostawiając na polu walki 14 zabitych żołnierzy z grupy operacyjnej wraz z ppor. Wyrwałą oraz 4 milicjantów[3].
Tymczasem w 1946 roku „Zapora” podporządkował sobie pod rozkazy oddział partyzancki Kazimierza Woźniaka „Szatana” działającego na terenie powiatu lubartowskiego. Początkowo podlegał on bezpośrednio pod rozkazy Zdzisława Brońskiego „Uskoka”, jednak z powodu zbyt dużej swobody, „Zapora” w październiku 1946 roku zmienił jego zwierzchnictwo. Bezpośrednim dowódcą został minowany „Ryś”. W tym momencie do oddziału „Szatana” zostało oddelegowanych siedmiu żołnierzy „Rysia”, wśród których znalazł się również Józef Kolasiński „Chińczyk”. Dowodził nimi Edmund Tudruj „Mundek”[4].
„Chińczyk” z oddziałem „Szatana” wziął udział w akcji na Kamionkę, gdzie 12 listopada rozbito posterunek Milicji Obywatelskiej oraz zdemolowano urząd gminy. Partyzanci na rozkaz „Zapory” zlikwidowali wójta gminy – Stefana Nadulskiego, zaś w walce o posterunek poległ jego komendant Michał Fit oraz woźnica Czesław Mitura. Po przeprowadzonej akcji grupa „Szatana” udała się w kierunku Woli Przybysławskiej, gdzie rozbito spółdzielnie, a następnie w kierunku Olempina. Tam 14 listopada partyzanci dokonali pacyfikacji wsi rozstrzeliwując czterech członków ORMO i wymierzając kary chłosty aktywistom PPR. Cała akcja trwała ok. 2 godzin. Następnie oddział przeszedł Wieprz i w Blizocinie wymierzył karę chłosty czterem żołnierzom 16. pułku piechoty 6. Dywizji WP[5].
Pod koniec listopada do Woźniaka przybyli gońcy od „Rysia”, z wiadomością, że ich dowódca chce się z nim skontaktować. Po otrzymaniu informacji, „Szatan” na początku grudnia zebrał swój oddział i wyruszył na teren powiatu lubelskiego. W drodze urządzono kilka akcji, m.in. dokonano akcji ekspropriacyjnej na spółdzielnię w Abramowie. Do odprawy z „Rysiem” i „Zaporą” doszło 7 grudnia 1946 roku. Uczestniczył w niej również „Kudłaty”. W czasie spotkania omawiano taktykę walki w okresie przedwyborczym. „Zapora” również zdegradował „Szatana” z funkcji dowódcy oddziału na rzecz „Mundka”, a później Jana Flisiaka „Chłopickiego”[6].
Pomimo zmiany dowództwa Stanisław Królik „Kudłaty” nadal pozostał w oddziale „Szatana”/„Mundka”/„Chłopickiego”, biorąc udział we wszystkich akcjach tego oddziału. Głównie były to akcje dochodowe. 5 marca 1947 roku oddział Chłopickiego został rozbity w walce z KBW w Woli Przybysławskiej, a sam Flisiak został rany i przewieziony do szpitala. Wobec tego dowództwo nad kilkunastoosobowym oddziałem przejął Julian Rejmak „Julek”. Oddział ten jednak nie przetrwał długo bo część partyzantów skorzystało z trwającej jeszcze amnestii.
Józef Kolasiński „Chińczyk” ujawnił się 4 kwietnia 1947 roku przed komisją Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie, zdając pistolet Parabellum[7]. Po ujawnieniu wyjechał w latach 50. do Zgierza.
PRZYPISY:
[1] Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (dalej: AIPN) BU 0187/20/3, Kwestionariusz osobowy Józefa Kolasińskiego, Lublin, 4.02.1974 r., k. 63.
[2] A. Piekarz, Stanisław Łukasik ps. „Ryś”. Rówieśnik Niepodległej, Lublin 2018, s. 12-13.
[3] AIPN BU 2503/1/2, Pismo do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Raport specjalny, 28.IX.1946, (Lublin), k. 168.
[4] L. Kozak, Oddział podziemia antykomunistycznego pod dowództwem Kazimierza Woźniaka ps. Szatan, Puławy 2016, s. 73.
[5] AIPN BU 2503/1/2, Raport specjalny 257/46 o napadzie bandy „Szatana” na urząd gm. w Kamionce pow. lubartowskiego, Lublin, 16.11.1946 r., k. 224; Pismo do Komendy Głównej MO w Warszawie – Centrala Służby Śledczej, Lublin, 15.11.1946 r., k. 227; Pismo do Komendy Głównej MO w Warszawie – Centrala Służby Śledczej w Warszawie, Lublin, 18.11.1946 r., k. 228; Pismo do Komendy Głównej MO w Warszawie – Centrala Służby Śledczej w Warszawie, Lublin, 28.11.1946 r., k.
[6] L. Kozak, op.cit., s. 86-92.
[7] AIPN BU 0187/20/3, Kwestionariusz osobowy Józefa Kolasińskiego, Lublin, 4.02.1974 r., k. 63.