Falkiewicz Stanisław „Ryś”

Falkiewicz Stanisław „Ryś”

Stanisław Falkiewicz urodził się na Wołyniu w Kamieniu Koszyrskim. Jak pisał w swoich notatkach Leon Taraszkiewicz „Jastrząb”: „Ryś” za Bugiem był w oddziale partyzanckim, potem został przymusowo wcielony do tak zwanej Dywizji Kościuszkowskiej. Z tejże dywizji został wysłany w głąb Rosji na szkołę dywersyjną a następnie zrzucony na tereny Lubelszczyzny jako skoczek[1]. Oznacza to, że Stanisław Falkiewicz został wcielony do Polskiego Samodzielnego Batalionu Specjalnego (PSBS), czyli pododdziału dywersyjno-rozpoznawczego ludowego Wojska Polskiego. Jego żołnierze byli zrzucani jako skoczkowie w celu inwigilowania polskiego podziemia i tworzenia ludowych oddziałów partyzanckich[2].

W momencie wkroczenia sowietów na Lubelszczyznę otwierała się droga dla kariery wojskowej Stanisława Falkiewicza, jednak on postanowił jesienią 1946 roku zdezerterować i nawiązać kontakt z oddziałami partyzanckimi. Trafił do oddziału Józefa Struga „Ordona”, gdzie przyjął pseudonim „Ryś”.

Od lewej: Ludwik Szmydke „Czarny Jurek”, Stanisław Falkiewicz „Ryś”, Marian Puchacz „Kubuś”, Eugeniusz Arasimowicz „Mongoł”, Józef Strug „Ordon”. Poniżej: Jan Belcarz „Dżym”, leży: Czesław Jabłoński „Bąk” (1947 r.).

We wspomnianym oddziale był przykładem żołnierza podziemia pod każdym względem, a szczególnie przykładem odwagi i waleczności w każdym boju. Ś.p. „Ryś” brał udział we wszystkich akcjach bojowych jakie oddział „Ordona” przeprowadził w czasie 1946-1947 na terenie powiatów Lublin-Chełm-Lubartów i Włodawa. […] Za waleczność, szczere umiłowanie Ojczyzny i chlubną pracę w podziemiu ś.p. „Ryś” zasługuje na odznaczenie pośmiertne Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Walecznych – oceniał go w swoich notatkach „Jastrząb”[3].

„Ryś” wziął udział m.in.:
– w rozbiciu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego we Włodawie z 22 października 1946 roku. Akcję przeprowadziły połączone oddziały „Ordona” (10 żołnierzy) oraz Leona Taraszkiewicza „Jastrzębia” (27 ludzi). Partyzanci dwa dni przed główną akcją uprowadzili kilka samochodów, następnie rozbijali okoliczne posterunki MO w celu wywabienia UB z Włodawy, a następnie 22 października wieczorem zaatakowali siedzibę i więzienie UB. Uwolniono ok. 100 więźniów[4].
– rozbiciu posterunku MO i pacyfikacji Łęcznej w nocy z 31 października na 1 listopada 1946 roku. Połączone oddziały „Jastrzębia”, Zdzisława Brońskiego „Uskoka” i „Ordona”, liczące łącznie ok. 50 partyzantów, wkroczyły do miasteczka. Podczas akcji rozstrzelano 11 osób – członków PPR i współpracowników UBP, w tym jednego milicjanta[5].
– w starciu z silną grupą KBW-UB koło wsi Świerszczów. 28 listopada zgrupowanie oddziałów „Jastrzębia”, „Uskoka” i „Ordona” w sile 70 żołnierzy natrafia przez przypadek na dużą siłę KBW w sile 12 samochodów ciężarowych wypełnionych żołnierzami. W akcji miało zginąć 18 żołnierzy KBW a 32 zostać rannych, „leśni” mieli stracić tylko jednego partyzanta[6].
– w akcji Edwarda Taraszkiewicza „Żelaznego” kiedy 22 kwietnia 1947 roku przygotował zasadzkę we wsi Białka w celu rozbicia oddziału KBW-UB pod dowództwem por. Adolfa Konasiuka, który był głównym celem[7].

„Ryś” miał zginąć latem 1947 roku we wsi Czarny Las, zastrzelony przez szpicla UB – Stanisława Pytkę. Falkiewicz uciekał wtedy przed obławą KBW-UB urządzoną po akcji połączonych oddziałów Walentego Waśkowicza „Strzały”, Stanisława Kuchcewicza „Wiktora”, Józefa Struga „Ordona” oraz Edwarda Taraszkiewicza „Żelaznego”. Po rozproszeniu oddziału „Ordona”, „Ryś” chciał dotrzeć do miejscowego punktu kontaktowego (w domu u Sermanowiczowej), w celu przeczekania obławy.  Kiedy wszedł do pewnego domu w tej wsi, obecny tam Pytka sięgnął po pistolet. To samo uczynił „Ryś”. Niestety jego pistolet albo się zaciął, albo nabój okazał się niewypałem – pisał Henryk Pająk[8].


PRZYPISY:
[1] Archiwum Państwowe w Lublinie [APLu] 35/1099/0/12/437, Spisy imienne poległych członków placówek i żołnierzy oddziałów partyzanckich Taraszkiewicza Leona ps. „Jastrząb”, Taraszkiewicza Edwarda ps. „Żelazny”, Kwiatkowskiego Piotra ps. „Dąbek” oraz Struga Jozefa ps. „Ordon”, k. 4.
[2] L. Kowalski, Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944-1956, Warszawa 2016, s. 78-79.
[3] APLu 35/1099/0/12/437, Spisy imienne poległych, k. 4-5.
[4] H. Pająk, Jastrząb kontra UB, Warszawa 2015, s. 157-164.
[5] Z. Broński, Zdzisław Broński „Uskok”. Pamiętnik, Warszawa 2004, s. 157.
[6] H. Pająk, op.cit., s. 157-164.
[7] Idem, Oni się nigdy nie poddali, Lublin 1997, s. 106.
[8] Ibidem, s. 155.