Edward Burek urodził się 25 kwietnia 1923 roku w Górach Markuszowskich w rodzinie Jana i Agnieszki. W czasie okupacji był członkiem Batalionów Chłopskich w Markuszowie. Po wkroczeniu sowietów na Lubelszczyznę wstąpił w struktury Milicji Obywatelskiej. Następnie został przez przełożonych skierowany do szkoły MO  w Otwocku[1].

Fragment charakterystyki grupy Piotra Smagały „Sroki”, która do kwietnia 1947 roku była podporządkowana „Zaporze”, a później jako lotna żandarmeria weszła w skład II Inspektoratu Zamojskiego AK mjr. Mariana Pilarskiego „Jara” | AIPN Lu 31/253/1, Charakterystyka bandy pod dowództwem Smagały Piotra „Sroki”, 10.V.1951 r., (Lublin), k. 5

W 1946 roku zdezerterował, zabierając ze sobą pistolet maszynowy PPSz i powrócił na Lubelszczyznę. Po ucieczce Burek nawiązał kontakt z oddziałem Stanisława Łukasika „Rysia”, do którego wstąpił przyjmując pseudonim „Lemoniadka”[2].

Na początku 1947 roku dołączył do oddziału Kazimierza Woźniaka „Szatana” wówczas już pod dowództwem Jana Flisiaka „Chłopickiego[3]. Po ogłoszeniu amnestii „Lemoniadka” postanowił nie ujawniać się. Początkowo ukrywał się razem z bratem Janem oraz Janem Malesą „Jasiem”, który był nieformalnym dowódcą grupy. Następnie jesienią 1947 roku (czyli po śmierci „Jasia”) „Lemoniadka” dołączył do Edwarda Bukowskiego „Grubego”, z którym ukrywał się do jesieni 1947 roku[4].

Po wyjeździe Bukowskiego na ziemie zachodnie „Lemoniadka” dołączył do grupy Adama Sarana „Piata”, działającego na terenie Zamojszczyzny. Oddział oficjalnie podlegał rozkazom Mieczysława Pruszkiewicza „Kędziorka”. Burek wziął udział w kilku akcjach oddziału, m.in. w nocy z 11 na 12 czerwca 1948 roku przy współpracy z grupą Piotra Smagały „Sroki” partyzanci ukarali ORMO-wca z Czermiecina – Jana Polskiego, a dzień później spacyfikowali wieś Zaporze, gdzie wykonano wyrok na trzech miejscowych członków ORMO[5].

Edward Burek „Lemoniadka” został zabity 29 czerwca 1948 roku podczas obławy przeprowadzonej przez resort na jedną z kwater oddziału „Piata” w miejscowości Olszanka koło Turobina. Wraz z nim zginęło pięciu innych członków podziemia, łącznie z dowódcą grupy – Adamem Saranem „Piat”[6]. Ciała zostały wyłożone na chodniku przed posterunkiem w Turobinie, a następnie pochowane w nieznanym miejscu.

Ciała poległych partyzantów z grupy Adama Sarana „Piata”. | Źródło: Zbiory prywatne autora

PRZYPISY:
[1] L. Kozak, Oddział podziemia antykomunistycznego pod dowództwem Kazimierza Woźniaka ps. Szatan, Puławy 2016, s. 124.
[2] E. Kurek, Zaporczycy w fotografii 1943-1963, Lublin 2009, s. 122.
[3] AIPN Lu 0136/13, Kwestionariusze członków bandy „Szatana”, (Lubartów), k. 61.
[4] AIPN Lu 04/978, Raporty Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej w Lubartowie za rok 1947, (Lubartów), k. 111.
[5] AIPN Lu 31/253/1, Charakterystyka bandy pod dowództwem Smagały Piotra ps. Sroka, 10.V.1951 r., (Lublin), k.5-6.
[6] L. Kozak, op.cit., s. 124.