Bukowski Edward „Budzik”

Bukowski Edward „Budzik”

Edward Bukowski urodził się 4 maja 1923 roku w Biadaczce jako syn Jana i Zofii. W czasie okupacji niemieckiej należał do lokalnych struktur Batalionów Chłopskich, a po scaleniu z Armią Krajową od 1943 roku podporządkowany był placówce pod dowództwem Józefa Świerszcza „Grabek”. Po wkroczeniu na teren Lubelszczyzny sowietów został powołany do formującej się II Armii Wojska Polskiego. Przydzielono go do pułku zapasowego na Majdanku w Lublinie, skąd po kilku dniach zdezerterował[1].

Ukrywał się w rodzinnych stronach. W ramach amnestii z sierpnia 1945 roku ujawnił się jako dezerter i 9 października 1945 roku ponownie został wcielony do wojska. Tym razem został skierowany do punktu przesyłkowego nr 4 w Lublinie. Kilka tygodniu później, z powodu zwiększenia reżimu wobec byłych członków podziemia, ponownie postanowił uciec. Drugi raz dezerteruje 26 października w czasie transportu do miejsca postoju 3. Dywizji Piechoty wraz z innymi żołnierzami. Ukrywał się samotnie, po czym za namową Jana Malesy „Janusza” w sierpniu 1946 roku wstąpił do oddziału Kazimierza Woźniaka „Szatana” działającego w powiecie lubartowskim oraz lubelskim. Przyjął pseudonim „Budzik”[2].

Źródło: IPN

W styczniu 1947 roku będąc w oddziale „Szatana” już pod dowództwem Jana Filsiaka „Chłopickiego” Bukowski postanowił wyjechać z Lubelszczyzny. Posługując się przybranym nazwiskiem Obarski udał się do swojego kuzyna mieszkającego w województwie warszawskim. Jednak z powodu zagrożenia w marcu 1947 roku powrócił na teren Lubelszczyzny, gdzie ponownie nawiązał kontakty ze swoim starym oddziałem. 7 marca  oddział „Chłopickiego” został rozbity przez KBW w Woli Przybysławskiej. W czasie akcji został złapany ranny dowódca oddziału, a Bukowski dołączył do zgrupowania Stanisława Łukasika „Rysia”, otrzymując przydział do patrolu Władysława Misztala „Bora”[3].

Edward Bukowski „Cichy” postanowił nie ujawniać się w czasie kwietniowej amnestii z 1947 roku i rozpoczął ukrywać się przed resortem bezpieczeństwa. Po wyjeździe „Zapory”, wiosną 1948 roku Bukowski dołączył do oddziału Mieczysława Pruszkowskiego „Kędziorka” – mianowanego przez mjr. Dekutowskiego dowódcą wszystkich ukrywających się „Zaporczyków”. Otrzymał przydział do grupy Janusza Godziszewskiego „Janusza”, do której należeli również: Tadeusz Szych, Zygmunt Wiśniewski „Szczepan”, Mikołaj Malinowski „Mikołaj”, Edward Kalicki „Włóczęga”.

Piotr Zwolak w swoich wspomnieniach powołując się na słowa Mikołaja Malinowskiego „Mikołaja” pisał, że w 1948 roku „Kędziorek” wydał wyrok śmierci na Stanisława Wnuka „Opala”, którego podejrzewał o zdradę. Wyrok na „Opalu” miał właśnie wykonać „Gruby” przy wsparciu Tadeusza Szycha i Edwarda Kalickiego. „Mikołaj” miał mu powiedzieć że wytypowani do wykonania wyroku poszli wykonać zadanie. Po przyjściu na miejsce stwierdzili, że nie ma warunków do wykonania zadania, ponieważ w miejscowości zamieszkiwanej przez „Opala” znajdowała się większa ilość wojska. W związku z tym zrezygnowali z wykonania wyroku – do oddziału „Kędziorka” nigdy już nie wrócili[4].

Latem 1948 roku Bukowski razem z Edwardem Kalickim „Bukietem” opuścił oddział „Kędziorka” i utworzył własny patrol w sile 4-5 ludzi[5], działający w powiecie Lublin, Puławy i Lubartów. Głównym zadaniem była samoobrona i dalsze przetrwanie[6].

Oddział został rozbity 10 czerwca 1951 roku w obławie urządzonej przez KBW-UB we wsi Lipniak w powiecie lubelskim. W wyniku starcia poległ „Bukiet”, a ciężko ranny odłamkiem granatu w głowę Bukowski dostał się do niewoli. Nieprzytomnego przewieziono do szpitala więziennego na Zamku w Lublinie[7].

Już nad ranem dn. 10 czerwca 1951 roku UB i KBW natknęło się w zabudowaniach Pietrzaka Kazimierza na kwaterujących tam Bukowskiego Edwarda i Kalickiego Edwarda ps. „Równy”. Przy wymianie strzałów, grupa operacyjna pod dowództwem por. Kaczmarzyka zabiła Kalickiego Edwarda ur. 6 października 1929 roku w Konopnicy. Natomiast Bukowski Edward został ranny i ujęty – fragment raportu o zatrzymaniu[8].

Pomimo ciężkiej rany (przez uszkodzoną granatem pokrywę czaszki był widoczny pulsujący mózg) poddano go brutalnemu śledztwu. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie, pod przewodnictwem kpt. Bolesława Kardasza, z dnia 5 czerwca 1953 roku Bukowki został skazany na karę śmierci. Wyrok zatwierdził Najwyższy Sąd Wojskowy 15 października 1953 roku, zaś 31 grudnia 1953 roku Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. Wobec tego, pomimo protestu lekarzy, 12 stycznia 1954 roku Edward Bukowski „Cichy” został rozstrzelany w piwnicach budynku gospodarczego stojącego przed frontem więzienia na lubelskim zamku. Była to ostatnia kara śmierci wykonana w tym więzieniu. „Budzik” został potajemnie pochowany w bezimiennym grobie na cmentarzu przy ulicy Unickiej w Lublinie. IPN odnalazł jego szczątki podczas prac ekshumacyjnych w październiku 2017 roku. Oficjalne wręczenie not identyfikacyjnych odbyło się w pałacu prezydenckim 1 lutego 2018 roku[9].


PRZYPISY:
[1] AIPN Lu 06/549/2, Akt oskarżenia przeciwko Bukowskiemu Edwardowi, k. 261.
[2] L. Kozak, Oddział podziemia antykomunistycznego pod dowództwem Kazimierza Woźniaka ps. Szatan, Puławy 2016, s. 123-124.
[3] Z. Leszczyńska, Lubelski Panteon Żołnierzy Wyklętych, Lublin 2015, s. 147.
[4] P. Zwolak, My z oddziałów „Zapory”, Lublin 1999, s. 80-81.
[5] Według Mikołaja Malinowskiego „Mikołaja” oddział tworzył: Edward Kalicki „Zając”, Stanisław Lis, Tadeusz Szych, Władysław Zarajczyk oraz Edward Bukowski „Gruby”.
[6] Z. Leszczyńska, op.cit., s. 148.
[7] Ostatni komendanci. Ostatni żołnierze. 1951-1963, Warszawa 2013, s. 406.
[8] Cyt. za: P. Zwolak, op.cit., s. 124.
[9] Kolejni bohaterowie – ofiary reżimów totalitarnych odzyskują tożsamość, https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/46446,Kolejni-bohaterowie-ofiary-rezimow-totalitarnych-odzyskuja-tozsamosc.html, dostęp: 27.05.2018 r.