Binięda Stanisław „Waluś”

Stanisław Binięda przyszedł na świat 11 lutego 1925 roku w Niedźwiadzie jako syn rolników Jana i Rozalii. Niewiele informacji dostępnych jest na temat jego dzieciństwa. Ukończył szkołę powszechną, a w czasie okupacji rozwijał się zawodowo, zdobywając wykształcenie szewca, prawdopodobnie pracując w jednym z miejscowych warsztatów[1].
W okresie okupacji Stanisław Binięda był członkiem Armii Krajowej, a po wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski dołączył do oddziału Romana Dumy „Romana”, który od kwietnia 1945 roku wszedł w skład Zgrupowania Oddziałów DSZ Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Jego głównym terenem działania był powiat kraśnicki, janowski oraz lubelski. W czasie swojej przynależności do oddziału Biniędia używał pseudonimu „Waluś”.
>>> Czytaj więcej: Struktura organizacyjna Zgrupowania Oddziałów Partyzanckich „Zapory” <<<
W maju 1945 roku „Waluś” przez przypadek zastrzelił jednego z dowódców oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych w powiecie kraśnickim. Jak wspominał Zbigniew Matysiak „Kowboj”, oddział „Romana” stał wówczas w Borkowiźnie na kwaterze, a „Waluś” pełnił wartę i: zobaczył zbliżający się oddział i oficera na koniu. Oficer miał na głowie kozacką, karakułową czapkę. – Stój! Hasło! – krzyknął „Waluś”. Oficer podniósł się w strzemionach i złapał za MP. Wówczas „Waluś” puścił serię trzech strzałów. Wszystkie były śmiertelne. Zabitym okazał się porucznik „Myszka” [sierż. pchor. Eugeniusz Brodowski – przyp. aut.] – dowódca oddziału NSZ, który chodził w naszej okolicy. […] Waluś po tym wypadku dostał szoku. Chciał sobie nawet palnąć w łeb. Po rozmowie z porucznikiem „Romanem” poszedł na urlop[2].

Oddział Romana Dumy „Romana” z okresu konspiracji antykomunistycznej (1945 rok) | Źródło: Archiwum prywatne Zbigniewa Matysiaka „Kowboja”
Po feralnej nocy „Waluś” opuścił oddział i zamieszkał w Lublinie, gdzie ukrywał się przed władzami. Lubelskie UB prowadziło przeciwko niemu rozpracowanie agenturalne o kryptonimie „Leśny”, które rozpoczęto 13 sierpnia 1945 roku. Głównymi informatorami w sprawie byli „Grzywacz” – były partyzant z Lublina (ps. NN „Sztyfcik”) oraz „Lena” (Helena Moore). Na podstawie ich doniesień resort ustalił, że „Waluś” był dezerterem z wojska i przez dwa miesiące należał do oddziału „Zapory”. W oparciu o te informacje został aresztowany we wrześniu 1945 roku przez funkcjonariuszy Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie. Podczas przesłuchania zgodził się na wstępną współpracę z UB pod warunkiem wyjścia na wolność. Po zwolnieniu z aresztu zaczął się ukrywać[3].
>>> Czytaj więcej: Partyzancka piosenka oddziału „Romana” <<<
Niestety, nie udało się ustalić, co Stanisław Binięda robił w tym okresie. Zgodnie z dokumentacją resortu bezpieczeństwa, na początku 1947 roku „Waluś” brał udział w kilku akcjach ekspropriacyjnych na terenie miasta. W lutym 1947 roku dokonał napadu na skład paszy oraz browar w Lublinie, a także na jednego z członków Polskiej Partii Robotniczej (PPR) [4].
„Waluś” pomimo tego, że nie ujawnił się w czasie amnestii z 1947 roku, nie był dalej ściągany ani rozpracowywany agenturalnie. Ponownie UB zainteresowało się nim rok później, pod pretekstem dalszego utrzymywania kontaktów z kolegami z partyzantki. W 1948 roku udało mu się uciec przed aresztowaniem, lecz w jego domu funkcjonariusze odnaleźli trzy pistolety P-38 oraz amunicję do nich. Wobec powyższego Binięda zmuszonyy był do ponownego ukrywania się. W tym czasie korzystał z fałszywego nazwiska: „Janusz Śliwiński”. W 1950 roku zdołał opuścić Polskę i emigrować do Francji, gdzie wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. Tam po szkoleniu wojskowym został wysłany do Wietnamu, gdzie zginął w walce 15 lutego 1951 roku[5].
PRZYPISY:
[1] Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (dalej: AIPN) BU 0187/20/2, Kwestionariusz osobowy Stanisława Biniędy, 12.09.1979 r., Lublin, k. 39.
[2] Relacja Zbigniewa Matysiaka „Kowboja”, [w:] E. Kurek, Zapory Żołnierze Wyklęci. Tom 1, Warszawa-Kraków 2016, s. 221.
[3] AIPN Lu 08/102/1, Streszczenie z agenturalnego rozpracowywania pod kryptonimem „Leśny”, Lublin, k. 225-226.
[4] AIPN BU 0187/20/2, Kwestionariusz osobowy Stanisława Biniędy…
[5] Ibidem; E. Kurek, Zaporczycy w fotografii 1943-1963, Lublin 2009, s.121.