Formacje partyzanckie dowodzone przez mjr. Hieronima Dekutowksiego „Zaporę” stanowiły najważniejsze ośrodki oporu zbrojnego przeciwko niemieckiemu i sowieckiemu okupantowi na Lubelszczyźnie. Ich żołnierze i członkowie od pseudonimu dowódcy ochrzczeni zostali „Zaporczykami”. Działali nieprzerwanie do 1947 roku, a ich pozostałości aż do 1954 roku. Ostatni żołnierz Zgrupowania poległ w walce w 1963 roku. Oddziały partyzanckie „Zapory” wyróżniały się ideowością, dyscypliną, dobrym wyszkoleniem, karnością i przede wszystkim skutecznością. Przeprowadziły setki akcji zbrojnych przeciwko okupantowi niemieckiemu, jak i reżimowi komunistycznemu.

Hieronim Dekutowski „Zapora” był jednym z najsłynniejszych bohaterów antysowieckiej partyzantki, najbardziej poszukiwanym przez oddziały NKWD i UB żołnierzem Lubelszczyzny. Zanim do tego doszło to już był legendą. W czasie okupacji niemieckiej został cichociemnym, a po wylądowaniu w kraju świetnym organizatorem i partyzantem. Zasłynął jako obrońca mieszkańców Zamojszczyzny przed represjami niemieckimi, później jako dowódca Oddziału Dyspozycyjnego Kedywu AK Lublin. Budził lęk i podziw wśród wrogów. Po wkroczeniu sowietów podjął dalszą walkę o niepodległość. Był człowiekiem, który „trząsł całą Lubelszczyzną”. Największy wróg komunistów, ale ojciec dla swoich żołnierzy. Aresztowany we wrześniu 1947 roku i zamordowany po brutalnym śledztwie.

Życiorys mjr. Hieronima Dekutowskiego oraz jego żołnierzy to doskonały przykład ukazania działalności wszystkich Żołnierzy Wyklętych, którzy walczyli najpierw przeciwko Niemcom, a później sowietom i systemowi komunistycznemu, a ich jedynym celem była wolna Ojczyzna. Analizując ich biografie można wysnuć wniosek, że była to ciągła praca konspiracyjna, bez chwili wytchnienia. Najpierw ryzykowali życie i zdrowie w walce z okupantem niemieckim, a później od samego początku istnienia Polski Lubelskiej byli atakowani i mordowani. Całe podziemie prolondyńskie, w tym również „Zaporczycy”, było zwalczane zbrojnie, atakowane propagandowo i oskarżane o współpracę z okupantem niemieckim. „Zaplute karły reakcji” – tak głosiły plakaty propagandowe, a prawda była inna.

Moje publikacje

Zachęcam do przeczytania moich publikacji edukacyjnych przygotowanych dla Oddziałowego Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie. Prace te, związane z tematyką Zaporczyków, zostały opublikowane zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej.

Tadeusz Radwański „Kostek”. „Wyklęty” z Annopola

Broszura edukacyjna przedstawiająca losy Tadeusza Radwańskiego ps. „Kostek” – żołnierza podziemia niepodległościowego NSZ-AK-DSZ z Annopola na Lubelszczyźnie.

Szlakami walk oddziału partyzanckiego AK-WiN Hieronima Dekutowskiego „Zapory” 1944-1956

Przewodnik historyczno-turystyczny z serii „Śladami Bohaterów” przedstawiający trasę „Szlakami walk oddziału partyzanckiego AK–WiN Hieronima Dekutowskiego „Zapory” w latach 1943–1956”.

Hieronim Dekutowski „Zapora” (1918-1949)

Broszura edukacyjna przedstawiająca losy mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” – słynnego cichociemnego, legendarnego dowódcy antykomunistycznej partyzantki na Lubelszczyźnie.

Najnowsze wpisy na stronie

Pogrzeb państwowy Jana Kowalskiego ps. „Bystry”

Pogrzeb państwowy Jana Kowalskiego ps. „Bystry”

Państwowy pogrzeb Jana Kowalskiego ps. „Bystry”, żołnierza polskiego podziemia niepodległościowego, odbędzie się 4 marca 2025 roku na cmentarzu parafialnym w Lubartowie. Organizatorem pogrzebu jest Lubelski Urząd Wojewódzki, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie oraz Urząd Miasta w Lubartowie i Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Anny w Lubartowie. Plan uroczystości pogrzebowych: 10:30 – przewiezienie i wprowadzenie trumny ze szczątkami śp. Jana Kowalskiego do kościoła pw. św. Anny […]

Czytaj więcej
Zmarł kpt. Wacław Szacoń „Czarny” – ostatni żołnierz „Uskoka”

Zmarł kpt. Wacław Szacoń „Czarny” – ostatni żołnierz „Uskoka”

W dniu 17 stycznia 2025 roku w wieku 99 lat zmarł kapitan Wacław Szacoń ps. „Czarny”, ostatni podkomendny kpt. Zdzisława Brońskiego „Uskoka” i st. sierż. Walentego Waśkowicza „Strzały”. Wacław Szacoń urodził się 5 lutego 1926 roku w Walentynowie, gmina Krzczonów, powiat lubelski, w wielodzietnej rodzinie rolniczej Jana i Petroneli z domu Wagner. Od najmłodszych lat pracował w rodzinnym gospodarstwie, jednocześnie zdobywając podstawowe wykształcenie w siedmioklasowej […]

Czytaj więcej
Siek Kazimierz

Siek Kazimierz

Kazimierz Siek, najprawdopodobniej pochodzący z Cieślanek w gminie Zakrzówek, pozostaje postacią, której wcześniejsze życie prywatne oraz działalność konspiracyjna do 1945 roku są w dużej mierze nieznane. Z ankiety ujawnieniowej jego brata, Aleksandra Sieka, dowiadujemy się, że obaj byli synami Piotra i Marii z domu Kot. Ponieważ Aleksander urodził się 6 czerwca 1920 roku, wiadomo, że Kazimierz, jako młodszy z braci, przyszedł na świat po tej […]

Czytaj więcej