Formacje partyzanckie dowodzone przez mjr. Hieronima Dekutowksiego „Zaporę” stanowiły najważniejsze ośrodki oporu zbrojnego przeciwko niemieckiemu i sowieckiemu okupantowi na Lubelszczyźnie. Ich żołnierze i członkowie od pseudonimu dowódcy ochrzczeni zostali „Zaporczykami”. Działali nieprzerwanie do 1947 roku, a ich pozostałości aż do 1954 roku. Ostatni żołnierz Zgrupowania poległ w walce w 1963 roku. Oddziały partyzanckie „Zapory” wyróżniały się ideowością, dyscypliną, dobrym wyszkoleniem, karnością i przede wszystkim skutecznością. Przeprowadziły setki akcji zbrojnych przeciwko okupantowi niemieckiemu, jak i reżimowi komunistycznemu.

Hieronim Dekutowski „Zapora” był jednym z najsłynniejszych bohaterów antysowieckiej partyzantki, najbardziej poszukiwanym przez oddziały NKWD i UB żołnierzem Lubelszczyzny. Zanim do tego doszło to już był legendą. W czasie okupacji niemieckiej został cichociemnym, a po wylądowaniu w kraju świetnym organizatorem i partyzantem. Zasłynął jako obrońca mieszkańców Zamojszczyzny przed represjami niemieckimi, później jako dowódca Oddziału Dyspozycyjnego Kedywu AK Lublin. Budził lęk i podziw wśród wrogów. Po wkroczeniu sowietów podjął dalszą walkę o niepodległość. Był człowiekiem, który „trząsł całą Lubelszczyzną”. Największy wróg komunistów, ale ojciec dla swoich żołnierzy. Aresztowany we wrześniu 1947 roku i zamordowany po brutalnym śledztwie.

Życiorys mjr. Hieronima Dekutowskiego oraz jego żołnierzy to doskonały przykład ukazania działalności wszystkich Żołnierzy Wyklętych, którzy walczyli najpierw przeciwko Niemcom, a później sowietom i systemowi komunistycznemu, a ich jedynym celem była wolna Ojczyzna. Analizując ich biografie można wysnuć wniosek, że była to ciągła praca konspiracyjna, bez chwili wytchnienia. Najpierw ryzykowali życie i zdrowie w walce z okupantem niemieckim, a później od samego początku istnienia Polski Lubelskiej byli atakowani i mordowani. Całe podziemie prolondyńskie, w tym również „Zaporczycy”, było zwalczane zbrojnie, atakowane propagandowo i oskarżane o współpracę z okupantem niemieckim. „Zaplute karły reakcji” – tak głosiły plakaty propagandowe, a prawda była inna.

Moje publikacje

Zachęcam do przeczytania moich publikacji edukacyjnych przygotowanych dla Oddziałowego Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie. Prace te, związane z tematyką Zaporczyków, zostały opublikowane zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej.

Tadeusz Radwański „Kostek”. „Wyklęty” z Annopola

Broszura edukacyjna przedstawiająca losy Tadeusza Radwańskiego ps. „Kostek” – żołnierza podziemia niepodległościowego NSZ-AK-DSZ z Annopola na Lubelszczyźnie.

Szlakami walk oddziału partyzanckiego AK-WiN Hieronima Dekutowskiego „Zapory” 1944-1956

Przewodnik historyczno-turystyczny z serii „Śladami Bohaterów” przedstawiający trasę „Szlakami walk oddziału partyzanckiego AK–WiN Hieronima Dekutowskiego „Zapory” w latach 1943–1956”.

Hieronim Dekutowski „Zapora” (1918-1949)

Broszura edukacyjna przedstawiająca losy mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” – słynnego cichociemnego, legendarnego dowódcy antykomunistycznej partyzantki na Lubelszczyźnie.

Najnowsze wpisy na stronie

Kolejni członkowie zgrupowania partyzanckiego „Zapory” zidentyfikowani

Kolejni członkowie zgrupowania partyzanckiego „Zapory” zidentyfikowani

1 grudnia 2023 roku w Belwederze w Warszawie odbyła się uroczystość wręczenia not identyfikacyjnych rodzinom ofiar, które zginęły w wyniku działań terroru komunistycznego i zbrodni niemieckich. Ogłoszono 20 osób odnalezionych w ramach działań prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej. Wśród nich znalazło się dwie osoby związane ze zgrupowaniem oddziałów AK-DSZ-WiN mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki powiedział podczas uroczystości, że Instytut […]

Czytaj więcej
Wkroczenie sowietów na Lubelszczyznę – początek nowego terroru

Wkroczenie sowietów na Lubelszczyznę – początek nowego terroru

W dniu 18 lipca 1944 roku oddziały Armii Czerwonej rozpoczęły operację brzesko-lubelską, będącą częścią operacji Bagration, mającej na celu zniszczenie niemieckich sił w Polsce Środkowej i Wschodniej. Głównym celem ataku 1. Frontu Białoruskiego było wyzwolenie Lubelszczyzny oraz jak najszybsze zdobycie Lublina, co było kluczowe z politycznego punktu widzenia. Zgodnie z wytycznymi Stalina, operacja wyzwolenia Lubelszczyzny miała być przeprowadzona wyłącznie przez siły Armii Czerwonej. Ludowe Wojsko […]

Czytaj więcej
Zmarł ostatni żołnierz plutonu „Kordiana” ze zgrupowania partyzanckiego AK „Zapory”

Zmarł ostatni żołnierz plutonu „Kordiana” ze zgrupowania partyzanckiego AK „Zapory”

14 października 2023 roku w wieku 98 lat zmarł major w stanie spoczynku Przemysław Kocoń „Alembik”. Był żołnierzem Armii Krajowej, należącym do zgrupowania partyzanckiego AK pod dowództwem Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Przemysław Kocoń był jednym z ostatnich żyjących członków tego zgrupowania. Przemysław Kocoń „Alembik” rozpoczął działalność konspiracyjną w 1943 roku w Opolu Lubelskim. Jesienią 1943 roku dołączył do oddziału dywersyjnego lubelskiego Kedywu pod dowództwem cichociemnego por. […]

Czytaj więcej